"Η πλάνη δεν είναι τύφλωση, η πλάνη είναι ανανδρία" Νίτσε
Ένα από τα πιο γνωστά πειράματα στην ψυχολογία είναι αυτό της "κοινωνικής συμμόρφωσης" της υποταγής του ατόμου στη γνώμη της ομάδας για να μην πάει κόντρα στο κυρίαρχο ρεύμα.
Πριν δείτε το βίντεο διαβάστε την διαδικασία και τη λογική του πειράματος.
Αυτή την πίεση για συμμόρφωση στην πλειοψηφία την περνάνε ιδιαίτερα οι έφηβοι που προσπαθούν να βρουν την ταυτότητά τους, να αρέσουν, να γίνουν αποδεκτοί.
Ένα μεγάλο τέτοιο παράδειγμα είναι το κάπνισμα που θεωρείται σύμβολο ενηλικίωσης και χειραφέτησης. Ο έφηβος για να γίνει αποδεκτός από την ευρύτερη ομάδα, να μη φανεί οπισθοδρομικός κάνει μεγάλη προσπάθεια να καπνίσει για να συμμορφωθεί, να είναι εντός κλίματος παρέας που απαιτεί τέτοια συμπεριφορά.
Το ίδιο συμβαίνει με τη μουσική, πρέπει να μας αρέσει η μουσική που είναι στη μόδα, η υιοθέτηση συγκεκριμένου στιλ ντυσίματος, έκφρασης, τρόπου ζωής που επιβάλει η μόδα. Η μόδα, το life style είναι κλασικά παραδείγματα υποταγής του ατόμου στο κυρίαρχο ρεύμα, μια μορφή κοινωνικής συμμόρφωσης.
Εντάξει, δεν θα είμαστε ως έφηβοι, σώνει και καλά εντελώς εκτός μόδας αλλά είναι αστείο να υιοθετούμε άκριτα και χωρίς αντίσταση ότι επιβάλουν αυτοί που καθορίζουν το πως θα ντυθούμε, πως θα διασκεδάσουμε, τι μουσική θα ακούσουμε. Σε μεγάλο βαθμό, συγκεκριμένα μουσικά κομμάτια τα επιβάλουν κυριολεκτικά οι εταιρίες για να πουλήσουν στους καταναλωτές εφήβους.
Ένα άτομο πρέπει να έχει προσωπική άποψη και γούστο, κρίση, πρέπει να μπορεί, όταν κρίνει ότι είναι σωστό και συμφέρον γι αυτό να λέει όχι στο κυρίαρχο ρεύμα.
Αυτό απαιτεί κρίση, στιβαρή προσωπικότητα, καλλιέργεια, παιδεία.
Το ζητούμενο είναι οι μαθητές του σχολείου μας, όλα τα παιδιά να έχουν τέτοια χαρακτηριστικά, να μπορούν να λένε "όχι" όταν πρέπει να πουν όχι και να μπορούν να λένε "ναι"όταν πρέπει να πουν ναι.
Να μην είναι άβουλα όντα, υποχείρια κάποιων που καθορίζουν τι πρέπει να γίνεται, είτε αυτοί λέγονται σχεδιαστές μόδας, life style καθοδηγητές, αρχηγοί εφηβικής παρέας.
Δεν ξέρω τι γνώμη έχετε για το θέμα, δείτε το βίντεο, διαβάστε την ιστορία του πειράματος και τοποθετηθείτε, αν θέλετε με σχολιασμό...
Το πείραμα έγινε το 1951 από τον Αμερικάνο ψυχολόγο J. E. Asch.
Ο Ας, λοιπόν, έδειξε σε έξι πρόσωπα μια γραμμή ορισμένου μήκους και τους ζήτησε να βρουν την αντίστοιχη τους, ανάμεσα σε τρεις άλλες που είχαν κι αυτές παρουσιαστεί στον πίνακα.
Από τις τρεις επιλογές που είχαν η σωστή ήταν ολοφάνερα σωστή, αφού οι άλλες δύο ήταν αρκετά μικρότερες.
Όπως θα έχετε μάθει πια -από τα προηγούμενα πειράματα που έχουμε παρουσιάσει- ο πειραματιστής είχε στήσει μια μικρή συνομωσία: Οι πέντε από τους έξι «εθελοντές» ήταν υπάλληλοι του επιστήμονα. Σε αυτούς είχε δοθεί η εντολή να διαλέξουν ομόφωνα, χωρίς να δείξουν καμία αμφιβολία, μία λάθος γραμμή.
Οι πέντε υπάλληλοι «διάλεγαν» πρώτοι και μετά, αφού είχε ακούσει τους προηγούμενους, ήταν η σειρά του αληθινού πειραματόζωου να διαλέξει.
Τα περισσότερα από τα υποκείμενα του πειράματος, ενώ έβλεπαν ότι η γραμμή που είχαν διαλέξει οι προηγούμενοι ήταν λάθος, επέλεγαν την ίδια –τη λάθος!
Και το πιο περίεργο, ίσως το πιο σημαντικό, είναι ότι μόλις το υποκείμενο μάθαινε τη συνομωσία δεν παραδεχόταν ότι διάλεξε τη λανθασμένη γραμμή υποκύπτοντας στην πίεση της… «κοινής γνώμης», αλλά ότι ήταν δικό του λάθος, αβλεψία, ανοησία, κακή εκτίμηση.
Προτιμούσε να πιστεύει ότι έκανε λάθος, παρά ότι φέρθηκε «αγελαία».
Ο Ας απέδειξε (ή τουλάχιστον κατέδειξε, γιατί όπως έχουμε πει στις κοινωνικές επιστήμες δεν υπάρχει απόδειξη) ότι η πνευματική ανεξαρτησία του ανθρώπου είναι ένας μύθος.
Οι άνθρωποι πρωτίστως θέλουμε να ανήκουμε στο σύνολο –ή σε κάποιο υποσύνολο.
Για να το κάνουμε αυτό είμαστε πρόθυμοι να θυσιάσουμε όποια διαφορετική ιδέα και σκέψη έχουμε, προκειμένου να γίνουμε αρεστοί.
Για να λες την αλήθεια (την αλήθεια σου, αυτό που εσύ αναγνωρίζεις ως αληθινό) πρέπει να είσαι θαρραλέος.
Όταν οι πάντες σου λένε ότι η γραμμή που βλέπεις είναι η σωστή, ενώ εσύ βλέπεις ότι είναι λάθος, χρειάζεται μεγάλο θάρρος για να πεις αυτό που πιστεύεις.
Όχι μόνο γιατί μπορεί να χάσεις τη δουλειά σου, αλλά -κυρίως- γιατί μπορεί να βρεθείς εξοστρακισμένος -από την οικογένεια σου, από τους φίλους σου, από τους συμπολίτες σου.
Να μείνεις μόνος, ίσως και να θεωρηθείς τρελός. Αυτό είναι που φοβάται πιο πολύ ο άνθρωπος… Πιο πολύ από το ψέμα ή το θάνατο: Να μείνει μόνος.
Όπως η ελευθερία έτσι και η αλήθεια (που όπως έχουμε ξαναπεί δεν είναι παρά μόνο η άποψη μας για αυτήν, αφού αλήθεια έξω από τον άνθρωπο δεν υπάρχει) θέλει αρετή και τόλμη.
Και αυτός είναι ο λόγος που άνθρωποι με τόσο υψηλό IQ (όπως αναρωτιόταν μια συνδαιτυμόνας του Συμποσίου μας) αποδέχονται αβασάνιστα τόσο λαθεμένες απόψεις.
Δεν είναι βλακεία, είναι δειλία.
Γιατί ο άνθρωπος προτιμάει να συμπορεύεται με τους ανθρώπους που σκέφτονται λανθασμένα –και να υιοθετεί τη γνώμη τους, παρά να μένει μόνος με τη δική του άποψη των πραγμάτων.
Είναι πολύ δύσκολο (ψυχολογικά) να αντιτίθεσαι στην κοινή γνώμη. Και συνήθως είναι και επικίνδυνο.
Γιατί η καθεστηκυία τάξη κινδυνεύει περισσότερο από τους ελεύθερους στοχαστές, παρά από τους ελεύθερους σκοπευτές.
Και η μόνη αληθινή επανάσταση θα έρθει όταν αρχίσουμε να σκεφτόμαστε ελεύθερα, χωρίς να υποκύπτουμε στο φόβο της κοινής γνώμης, γιατί –το έχετε ξανακούσει- καλά συλλογάται μόνο όποιος συλλογάται ελεύθερα.
Ας κλείσουμε αυτό το κείμενο με τα λόγια ενός ανθρώπου που έμεινε μόνος, στις βουνοκορφές της σκέψης του:
«Πόση αλήθεια σηκώνει, πόση αλήθεια αποτολμάει ένα πνεύμα; Αυτό έγινε για μένα, ολοένα και πιο πολύ, το αληθινό μέτρο των αξιών… Η πλάνη δεν είναι τύφλωση, η πλάνη είναι ανανδρία…. Κάθε κατάκτηση, κάθε βήμα εμπρός προέρχεται από το θάρρος, από την εντιμότητα απέναντι στον εαυτό μας.»
Εντιμότητα απέναντι στον εαυτό μας. Έτσι αρχίζουν όλα όσα ονειρευόμαστε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου