Δευτέρα 31 Μαρτίου 2014

Στερεότυπα - προκαταλήψεις


Μερικές σημαντικές έννοιες  που θα ήθελα να σας προβληματίσουν: στερεότυπα - προκαταλήψεις.
Πόσο στερεότυπη σκέψη έχετε, πως επηρεάζεται η συμπεριφορά σας απο τις προκαταλήψεις που φέρουμε;
Ερωτήματα που αν τεθούν και αντιμετωπισθούν τότε σίγουρα θα μας κάνουν περισσότερο σοφούς, σίγουρα καλύτερους στη σκέψη και στις τοποθετήσεις μας, στη ζωή μας γενικότερα.
Διαβάστε προσεκτικά την ανάλυση των δυο εννοιών και βάλτε τον εαυτό σας μέσα σε αυτές τις υποθέσεις.
Στα σχόλια καταθέστε τη δική σας άποψη για τον εαυτό σας: πόσα στερεότυπα και προκαταλήψεις κουβαλάτε;

 Στερεότυπα  είναι προκατασκευασμένες εικόνες που έχουν οι άνθρωποι στο μυαλό τους.
Αυτές οι προκατασκευασμένες εικόνες και ιδέες εμποδίζουν τους ανθρώπους να δουν την πραγματικότητα όπως είναι,την παραμορφώνουν και τη διαστρεβλώνουν.Τα στερεότυπα, αντιπροσωπεύουν και   συμπυκνώνουν τη  " γνώση" την οποία οι άνθρωποι νομίζουν ότι έχουν,για ορισμένους λαούς,για κοινωνικές ομάδες,κατηγορίες ατόμων πχ αλβανοί,ηλικιωμένοι,ιατροί, οικοδόμοι,άνθρωποι της πιάτσας ή του δρόμου κτλ.

Τα στερεότυπα δεν εμπεριέχουν αναλυτικές αιτιολογήσεις και εκφράζονται με επιθετικούς προσδιορισμούς και τυποποιημένες φράσεις.

Οι κοινωνικές ομάδες και κατηγορίες τις οποίες αφορούν τα στερεότυπα,μπορεί να είναι ολόκληροι λαοί πχ οι Αλβανοί είναι εγκληματίες,οι Γερμανοί είναι εργατικοί κτλ.

Μπορεί να είναι στερεότυπα με κριτήριο το φύλο: Oι άνδρες είναι ανίκανοι να φροντίζουν τα παιδιά,οι γυναίκες ακατάλληλες για διευθυντικούς ρόλους.

Μπορεί να είναι στερεότυπα  με κριτήριο τη φυλή ,τη κοινωνική τάξη ,το χρώμα στις ομάδες αυτές αποδίδεται ένα συγκεκριμένο γνώρισμα η ιδιότητα : oι τσιγγάνοι είναι τεμπέληδες.


Μπορεί να είναι στερεότυπα για κατηγορίες ατόμων πχ οι άνθρωποι του "δρόμου" με τη πρώτη ματιά καταλαβαίνουν το συνομιλητή τους. Υπάρχουν λοιπόν στερεότυπα φυλετικά (ρατσιστικά),σεξιστικά,εθνικά,ταξικά κτλ

Tα στερεότυπα είναι γενικευτικά σχήματα αντιλήψεων για ένα λαό, μια κοινωνική ομάδα ή μια κοινωνική κατηγορία. 

Αποδίδουν με απλουστευτικό τρόπο σε όλα τα μέλη των συνόλων αυτών ορισμένα αρνητικά ή θετικά χαρακτηριστικά ,απλά και μόνο επειδή είναι μέλη τους.

Ενεργοποιούνται χωρίς σκέψη,δηλαδή με τρόπο αυτόματο,μηχανικό και ανορθολογικό και παρεμποδίζουν τη λειτουργία της κρίσης .

Καθορίζουν συνεπώς ,αποφασιστικά την αντίδραση και τη συμπεριφορά ενός ατόμου ή μιας ομάδας, απέναντι στα μέλη των ομάδων τα οποία είναι στόχος των στερεοτύπων.
 Προκαταλήψεις
Οι άνθρωποι δε γεννιούνται προκατειλημμένοι· γίνονται.
Η προκατά­ληψη γεννιέται από την τυφλή προσήλωση σε ορισμένα δόγματα, από την ημιμάθεια, από τη μονομερή πνευματική καλλιέργεια, από το θρησκευτικό ή πολιτικό φανατισμό ή από τον ηθικό πουριτανισμό.
Οποιαδήποτε κι αν είναι η αιτία που τη γεννά η προκατάληψη είναι ο μεγαλύτερος εχθρός της αλήθειας.
Η αλήθεια απαιτεί μια συνεχή πνευματι­κή κίνηση, ενώ η προκατάληψη είναι στατική.
 Κολλάει το πνεύμα σε απολιθωμένες αντιλήψεις και στομώνει τον προβληματισμό.
Τη στιγμή, που όλα εξελίσσονται, αν οι ιδέες μένουν ακίνητες, τότε σαπίζουν μέσα στον αναχρονισμό τους.
«Ο άνθρωπος που δεν ανανεώνεται πνευματικά, πεθαίνει, όπως το φίδι που δεν μπορεί ν' αλλάξει δέρμα», έγραψε κάποτε ο Νίτσε.
Η προκατάληψη εμποδίζει την ανανέωση του πνευματικού εξοπλισμού. Με τις δεσμεύσεις της κάνει το πνεύμα νωθρό.
Πνίγει την ανησυχία και κάθε νέα πνευματική λειτουργία. Εμποδίζει τον άνθρωπο να ενημερωθεί πλατύτερα.
Του βάζει παρωπίδες και έτσι του επιτρέπει να βλέπει μόνο ό,τι οι παγιωμένες και εδραιωμένες πεποιθήσεις του, του επιτρέπουν να βλέπει.
Και το χειρότερο είναι ότι η προκατάληψη αποκοιμίζει τον άνθρωπο, νανουρίζοντάς τον με την ιδέα ότι τα ξέρει όλα.
 Έτσι ένας ημιμαθής περνάει για παντογνώστης, ένας αμαθής νομίζει ότι έχει την ικανότητα να σκέπτεται, ενώ η μεγάλη μάζα αρκείται σε μια ευκολοχώνευτη πνευματική τροφή, που τη δέχεται σαν θρησκευτική πίστη.
Ο προκατειλημμένος αρνείται το διάλογο γιατί δίνει απόλυτες διαστά­σεις στα «πιστεύω» του και φυσικά δε δέχεται καμιά αμφισβήτηση γι'αυτά. Απορρίπτοντας όμως κάθε συζήτηση, ακόμα και αν οι απόψεις του είναι σωστές — πράγμα σπάνιο γι' ανθρώπους που έχουν σαν αρχή τους να μη συζητούν ποτέ — έχει χάσει τη μισή αλήθεια.
Η προκατάληψη εμποδίζει όχι μόνο τον προκατειλημμένο να φτάσει στην αλήθεια, αλλά αποτελεί κίνδυνο και για τους ανθρώπους της αλήθειας. 
 Από την ιστορία ξέρουμε ότι αναρίθμητοι ήταν οι μάρτυρες της αλήθειας, που συντρίφτηκαν πάνω στο τείχος της προκατάληψης.
Μισήθηκαν και πολλές φορές κυνηγήθηκαν, γιατί έντεχνα διαδόθηκαν πράγματα τερατώδη για το άτομό τους και τις ιδέες τους.
Και φυσικά έγιναν πιστευτά, γιατί οι προκατειλημμένοι όσο δύσκολα δέχονται την αλήθεια τόσο εύκολα δέχον­ται το ψέμα.
«Να φοβάσαι τον άνθρωπο του ενός βιβλίου», έγραψε ο Άγιος Θωμάς ο Ακυϊνάτη, θέλοντας να δείξει πόσο επικίνδυνο πράγμα είναι η πνευματι­κή μονομέρεια. Όποιος δηλαδή αντλεί τις γνώσεις του από μια και μόνη πνευματική πηγή και αγνοεί ή περιφρονεί τις άλλες, μοιραία θα οδηγηθεί στην προκατάληψη, η οποία θα τον σπρώξει σταδιακά στο φανατισμό και στη μισαλλοδοξία.

Εξίσου επικίνδυνη γίνεται η προκατάληψη, όταν από το χώρο του πνεύματος μεταφέρεται στο χώρο της ηθικής και της αισθητικής.
Και τούτο γιατί δεν επιτρέπει καμιά κοινωνική ανανέωση και καλλιτεχνική αναγέν­νηση.
Ταυτίζει το καθιερωμένο με το ηθικό και το νέο με το ανήθικο.
 Οπότε πια η προκατάληψη μοιάζει με το φερετζέ, που για να προστατέψει τάχα την ηθική κρύβει την ομορφιά.
Ζούμε σε μια εποχή, που κυριαρχεί η ποικιλομορφία των ιδεών.
Δεν είναι σωστό να τις δεχτούμε άκριτα όλες. Ούτε πάλι είναι σωστό να κλείσουμε τ' αυτιά σαν τους ναύτες του Οδυσσέα, για να μην ακούσουμε τη μουσική των νέων καιρών.
Η προκατάληψη είναι ο χειρότερος δρόμος για να φτάσει κανείς στο φως της αλήθειας.
Εξάλλου δεν πρέπει να ξεχνάμε πως όταν κάποιος μένει κολλημένος σε μια πόρτα που έκλεισε, δε μπορεί να δει μιαν άλλη που μόλις ανοίγει.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η Εφημερίδα των μαθητών του 2ου Πρότυπου Πειραματικού Γυμνασίου θεσσαλονίκης