Παροιμίες και η ιστορία τους...! (Μερος 2ο)

Είμαι σίγουρη ότι όλοι λίγο-πολύ έχουμε ακούσει παροιμίες όπως: 'και του πουλιού το γάλα'... πότε ειπώθηκαν όμως για πρώτη φορά;

"Τρώει τα νύχια του για καυγά"

Ένα από τα αγαπημένα θεάματα των Ρωμαίων και αργότερα των Βυζαντινών, ήταν η ελεύθερη πάλη. Οι περισσότεροι από τους παλαιστές, ήταν σκλάβοι, που έβγαιναν από το στίβο με την ελπίδα να νικήσουν και να απελευθερωθούν. Στην ελεύθερη αυτή πάλη επιτρέπονταν τα πάντα γροθιές, κλωτσιές, κουτουλιές, ακόμη και το πνίξιμο.

Το μόνο που απαγορευόταν αυστηρά ηταν οι γρατζουνιές. Ο παλαιστής έπρεπε να νικήσει τον αντίπαλό του, χωρίς να του προξενήσει την παραμικρή αμυχή με τα νύχια, πράγμα , βέβαια, δυσκολότατο. Γιατί τα νύχια των δυστυχισμένων σκλάβων, που έμεναν συνέχεια μέσα στα κάτεργα, ήταν τεράστια και σκληρά από τις βαριές δουλειές που έκαναν.

Γι' αυτό λίγο προτού βγούν στο στίβο, άρχιζαν να τα κόβουν, όπως μπορούσαν, με τα δόντια τους. Από το γεγονός αυτό βγήκε κι η φράση «τρώει τα νύχια του για καβγά».

«Απλώνει το ζωνάρι του για καβγά»

Πώς βγήκε η φράση «Απλώνει το ζωνάρι του για καβγά»

Γράφει ο Ερανιστής

Με τη χαρακτηριστική προσωνυμία κουτσαβάκης, ή και κουτσαβάκι (το), (πληθυντικός: κουτσαβάκηδες ή κουτσαβάκια) φέρονταν στη Παλιά Αθήνα, περί το τέλος της Βασιλείας του Όθωνα και αρχές της Βασιλείας του Γεωργίου του Α΄ διάφοροι επιδεικνυόμενοι ως δήθεν παλληκαράδες, κοινώς «ψευτόμαγκες».

Κουτσαβάκηδες ή κουτσαβάκια λέγανε τους μάγκες της παλιάς Αθήνας, την εποχή της Βασιλείας του Όθωνα (1840 περίπου). Κατά την επικρατέστερη άποψη, η προσωνυμία αυτή προέρχεται εκ του «κουτσά» + «βαίνω», δηλαδή περπατώ σαν κουτσός, χωλός, και αυτό επειδή οι κουτσαβάκηδες χάριν επίδειξης βάδιζαν αργά χαμηλώνοντας εναλλάξ τους ώμους τους κατ΄αντίστοιχο πόδι, γυρνώντας ομοίως ελαφρά κατά πλευρά, το κεφάλι. Σύμφωνα με τον ερευνητή Τάκη Νατσούλη, η φράση «Απλώνει το ζωνάρι του για καβγά» έχει σχέση με έναν παλικαρά της αθηναϊκής Πλάκας, τον περιβόητο Νότη Ντάγλαρη:

Υπήρξε εποχή που την Αθήνα την τρομοκρατούσαν οι «κουτσαβάκηδες» και οι «βλάμηδες». Οι σκοτεινοί αυτοί τύποι της Αθήνας είχαν το «στέκι» τους γύρω σης αρχαιότητες της Πλάκας κι αλίμονο στον κομψευόμενο ή στον περιηγητή που θα περνούσε από κει, χωρίς να πληρώσει «μανιτάρι». Ο πιο θρασύς «κουτσαβάκης» της εποχής εκείνης υπήρξε ο Νότης Ντάγλαρης, άνθρωπος του σχοινιού και του παλουκιού. Δεν περνούσε μέρα που να μη μαχαιρώσει κάποιον. Όταν ο Ντάγλαρης έκανε την εμφάνισή του στα στενά της Πλάκας, οι Πλακιώτες έκλειναν τις πόρτες τους από πραγματικό φόβο. Ο τρομερός αυτός παλικαράς, φορούσε κόκκινο ζωνάρι, που η μια του άκρη σερνόταν επιδεικτικά στo χώμα. Αν κανένας περαστικός τύχαινε να την πατήσει, χωρίς να το θέλει, τον άρχιζε στις φαλτσετιές.

Κάποτε, ένας ανθυπασπιστής της χωροφυλακής, ο Δημήτρης Περρίδης, καθώς περνούσε ο Ντάγλαρης μπροστά του, του πάτησε επίτηδες το ζωνάρι και του το λάσπωσε. Εκείνος τότε που έγινε θηρίο για την προσβολή, τράβηξε την «ισόβια» κι ετοιμάστηκε να του επιτεθεί. Ο ανθυπασπιστής όμως, πιο γρήγορος απ” αυτόν, του κατέβασε μερικές γροθιές, τον αναποδογύρισε, τον αφόπλισε και τον έστειλε για τρία χρόνια φυλακή, όπου και πέθανε. Από τότε όλοι οι «ψευτοπαλικαράδες» θαυμαστές του Ντάγλαρη για να τιμήσουν τη… μνήμη του, άφηναν τη μια άκρη του ζωναριού τους να σέρνεται στη γη. Έτσι βγήκε η φράση: «απλώνει το ζωνάρι του για καβγά», που τη λέμε συνήθως για τους καβγατζήδες.

"Και του πουλιού το γάλα"

Η έκφραση αυτή προήλθε από τους πρώτους Έλληνες μετανάστες στο εξωτερικό. Στην αμερικανική ήπειρο λοιπόν, όπου πολλοί Έλληνες μετέβησαν λόγω οικονομικών δυσκολιών, ζούσαν κάποια συμπαθέστατα πτηνά, τα γαλόπουλα. Αυτά εκτός του ότι ήταν πολύ φιλικά με τους ανθρώπους και δεν τους φοβούνταν, είχαν τη μαγική ικανότητα να παράγουν γάλα, πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά για τον άνθρωπο και ικανό να συντηρήσει έναν μέσο ανθρώπινο οργανισμό για πολύ καιρό ζωντανό, σε συνδυασμό με κατανάλωση νερού. Αφού όμως τα γαλόπουλα παρήγαν το γάλα, την επόμενη ώρα έπεφταν νεκρά. Το γάλα λοιπόν, ήταν κάτι σαν την ψυχή τους. Έβγαινε και πέθαιναν.

 Πέθαιναν όμως αφού είχαν δώσει ζωή σε κάποιον άνθρωπο, γεγονός που κατατάσσει το γαλόπουλο στην κατηγορία του πιο χρήσιμου πτηνού. Οι μετανάστες για πολλά χρόνια τρέφονταν με γάλα από γαλόπουλο, προβαίνοντας ουσιαστικά, χωρίς να το θέλουν, σε γενοκτονίες πουλιών μέσα στις πρώτες δεκαετίες. Όταν το γαλόπουλο είχε γίνει πια δυσεύρετο, οι Έλληνες είχαν ορθοποδήσει και δεν το είχαν ανάγκη. Εξάλλου ποτέ οι Έλληνες δε σκότωναν γαλόπουλα από χόμπυ, από κακία ή για να φάνε το κρέας τους, αφού αυτό δεν είναι βρώσιμο, αλλά απλά και μόνο για να ζήσουν οι ίδιοι. Έτσι η φράση "(θα πιεις) και του πουλιού το γάλα" σημαίνει ότι θα πρέπει να θυσιάσεις κάτι σημαντικό, ίσως ισάξιο με μία ζωή, για να μπορέσεις να ορθοποδήσεις.