Στρατόπεδο συγκέντρωσης Auschwitz

Το στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς ιδρύθηκε το 1940 για Πολωνούς πολιτικούς κρατούμενους. Με το πέρασμα του χρόνου οι χιτλερικοί άρχισαν να συγκεντρώνουν εδώ ανθρώπους από όλη την Ευρώπη, κυρίως Εβραίους, Σοβιετικούς αιχμαλώτους και Αθίγγανους. Μετά το τέλος της γερμανικής εισβολής στην Πολωνία (Σεπτέμβριος 1939) η πόλη Οσβιέτσιμ, το όνομα της οποίας οι χιτλερικοί άλλαξαν σε Άουσβιτς, επιλέχθηκε ως κατάλληλη τοποθεσία για τη δημιουργία στρατοπέδου συγκέντρωσης λόγω των εγκαταλελειμμένων στρατώνων από τη μεσοπολεμική περίοδο και επειδή αποτελούσε σημαντικό σιδηροδρομικό κόμβο. Διοικητής του στρατοπέδου ορίστηκε ο Ρούντολφ Ες.

Το στρατόπεδο αποτελούνταν από 28 κτίρια, τα λεγόμενα «μπλοκ», τα μαγειρεία και τα βοηθητικά κτίσματα. Ο μέσος αριθμός των κρατουμένων κυμαινόταν από 13 έως 16 χιλιάδες, ενώ κατά τη διάρκεια του 1942 ο αριθμός τους έφτασε τους 20 χιλιάδες. Το 1941 άρχισε η κατασκευή του δεύτερου στρατοπέδου (Άουσβιτς ΙΙ Μπίρκεναου) στο χωριό Μπζεζίνκα, που απέχει 3 χιλιόμετρα από το Οσβιέτσιμ.

Ηλεκτροφόρο συρματόπλεγμα και τμήμα του στρατοπέδου

Στο πρώην στρατόπεδο στο Οσβιέτσιμ οδηγεί η πύλη, στην οποία βρίσκεται η κυνική επιγραφή: «Arbeit macht frei» (Η εργασία απελευθερώνει). Την πύλη περνούσαν κάθε πρωί οι φυλακισμένοι, πηγαίνοντας στις εργασίες τους, και κάθε βράδυ, όταν επέστρεφαν στο στρατόπεδο, ύστερα από πολλές ώρες δουλειάς.

Arbeit macht frei

Είναι πολύ δύσκολο να προσδιοριστεί ο ακριβής αριθμός των θυμάτων, επειδή οι περισσότεροι από τους μεταφερόμενους στο Άουσβιτς θανατώνονταν αμέσως μετά την άφιξή τους στους θαλάμους αερίων, χωρίς να εγγράφονται σε καταλόγους. Τα θύματα εκτιμώνται κατά προσέγγιση γύρω στο 1,5 εκατομμύριο.

Πορεία προς τον θάλαμο αερίων

Οι αποστάσεις από τις οποίες έφερναν τους κρατούμενους στο στρατόπεδο έφταναν τα 2.400 χιλιόμετρα. Το ταξίδι τους τα θύματα το περνούσαν σε βαγόνια μεταφοράς ζώων χωρίς τρόφιμα. Συνωστισμένοι άνθρωποι στα βαγόνια ταξίδευαν κάποτε 7, μπορεί και 10 ημέρες. Όταν ξεκλειδώνονταν τα βαγόνια στο στρατόπεδο, πολλά θύματα, κυρίως γέροντες και παιδιά, ήταν ήδη νεκρά, ενώ οι υπόλοιποι σε κατάσταση ακραίας εξάντλησης.

Μετά την άφιξη διαχωρισμός ανδρών-γυναικών

Όταν αποβιβάζονταν από τα τρένα οι νεοαφιχθέντες Εβραίοι, αξιωματικοί και γιατροί των SS έκαναν τη διαλογή, κατευθύνοντας όσους κρίνονταν κατάλληλοι για εργασία στο στρατόπεδο και όσους κρίνονταν ακατάλληλοι στους θαλάμους αερίων. Ο Ρούντολφ Ες δήλωσε πως στους θαλάμους κατευθύνθηκε το 70-75% του συνόλου των κρατουμένων.

Διαλογή των νεοαφιχθέντων Εβραίων από τους γιατρούς των SS

Όσους οδηγούσαν στον θάλαμο αερίων οι στρατιώτες των SS τους διαβεβαίωναν ότι τους περιμένει ντους. Αφού τους έβαζαν σε υπόγεια αποδυτήρια και τους πρότειναν να βγάλουν τα ρούχα τους, μετά τους οδηγούσαν σε ένα δεύτερο υπόγειο θάλαμο, που έμοιαζε με λουτρά. Τα ντους κάτω από το ταβάνι δεν λειτουργούσαν ποτέ. Όταν έκλεινε η πόρτα του θαλάμου, οι στρατιώτες των SS έριχναν μέσα τους κρυστάλλους του αερίου Κυκλώνας Β. Οι άνθρωποι πέθαιναν μέσα σε 15-20 λεπτά. 

Κυκλώνας Β

Από τους νεκρούς αφαιρούσαν τα χρυσά δόντια, έκοβαν τα μαλλιά, έβγαζαν τα δαχτυλίδια και τα σκουλαρίκια. Τα πτώματα μεταφέρονταν στους φούρνους του κρεματορίου, οι οποίοι βρίσκονταν στο ισόγειο. Αν όλα τα πτώματα δεν προλάβαιναν να καούν στους φούρνους, καίγονταν σε σωρούς στον ανοιχτό χώρο.

Οι φούρνοι

Καύση νεκρών σε ανοιχτό χώρο

Από τους νεοεισερχόμενους φυλακισμένους κατάσχονταν τα ρούχα και όλα τα προσωπικά τους αντικείμενα, τους έκοβαν τα μαλλιά, τους απολύμαιναν, τους σημάδευαν με τους προσωπικούς αριθμούς και τους κατέγραφαν. Ανάλογα με τους λόγους σύλληψης των φυλακισμένων σημαδεύονταν με τρίγωνα διαφόρων χρωμάτων, τα οποία μαζί με τους αριθμούς ράβονταν επάνω στις ριγωτές στολές τους. Κόκκινα τρίγωνα έφεραν οι κρατούμενοι για πολιτικούς λόγους, μαύρο τρίγωνο οι Αθίγγανοι, μοβ τρίγωνο οι μάρτυρες του Ιεχωβά, πράσινο οι ποινικοί κρατούμενοι και το κίτρινο αστέρι του Δαβίδ οι Εβραίοι.

Το αστέρι του Δαβίδ

Οι ριγωτές στολές των φυλακισμένων ήταν λεπτές και δεν τους προστάτευαν από το κρύο. Τα εσώρουχά τους αλλάζονταν κάθε 3-4 εβδομάδες και οι φυλακισμένοι δεν μπορούσαν να τα πλένουν. Το γεγονός αυτό προκαλούσε επιδημίες τύφου, τυφοειδούς πυρετού και ψώρας.

Κρατούμενοι με ριγωτές στολές

Η θρεπτικά αξία της καθημερινής διατροφής των κρατουμένων έφτανε τις 1300-1700 θερμίδες. Για πρωινό οι κρατούμενοι έπιναν μισό λίτρο «καφέ» ή τσαγιού βοτάνων, για μεσημεριανό έτρωγαν ένα λίτρο σούπας χωρίς κρέας, φτιαγμένης από σάπια λαχανικά. Το βραδινό αποτελούνταν από 300-350 γραμμάρια μαύρο ψωμί που είχε γεύση χώματος, από μικρές ποσότητες άλλων τροφών (π.χ. 20 γραμμάρια λουκάνικο ή κασέρι) και από ένα ρόφημα (πάλι τσάι βοτάνων ή «καφές»).

Στο εσωτερικό του χώρου διαβίωσης

Η σκληρή δουλειά και η ασιτία συνέβαλλαν στην πλήρη εξάντληση του οργανισμού. Φωτογραφίες μετά την απελευθέρωση παρουσιάζουν φυλακισμένες με σωματικό βάρος από 23 έως 35 κιλά.

Μετά την απελευθέρωση

Οι συνθήκες διαβίωσης ήταν τραγικές. Οι πρώτοι κρατούμενοι κοιμούνταν πάνω σε σανό, σκορπισμένο στο τσιμεντένιο πάτωμα. Σε μια αίθουσα όπου χωρούσαν δύσκολα 40-50 άτομα έπρεπε να κοιμούνται περίπου 200. Ούτε τα τριώροφα κρεβάτια βελτίωσαν την κατάσταση των κρατουμένων. Σε κάθε όροφο του κρεβατιού ξάπλωναν συνήθως δύο άνθρωποι. Σκεπάζονταν με βρόμικες, κουρελιασμένες κουβέρτες.

Τουαλέτες

Όταν ο Σοβιετικός στρατός πλησίαζε στο Οσβιέτσιμ, οι στρατιώτες των SS άδειασαν βιαστικά τις αποθήκες από τα πιο πολύτιμα αντικείμενα των κρατουμένων και μετά τις πυρπόλησαν, ενώ ανατίναξαν τα κρεματόρια με σκοπό την απόκρυψη στοιχείων των εγκλημάτων τους. Ο πρώτος διοικητής του στρατοπέδου, ο Ρούντολφ Ες, καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε στις 16 Απριλίου 1947. Η αγχόνη βρίσκεται μπροστά στην είσοδο του κρεματορίου.

Η αγχόνη για τον Ρούντολφ Ες