Κυριακή 21 Ιανουαρίου 2018

Ερυθρόμορφα αγγεία της Αρχαιότητας





Με αφορμή το άρθρο του κ. Πέτσα για τις αρχαιότητες που εκτίθενται σε διάφορα Μουσεία και συλλογές του εξωτερικού θα ήθελα να αναφέρω λίγα στοιχεία για την ερυθρόμορφη τεχνική στην αγγειογραφία, σύμφωνα με την οποία ζωγραφίστηκαν τα αριστουργήματα που κοσμούν τα Μουσεία αυτά.
Η ερυθρόμορφη τεχνική επινοήθηκε στην Αθήνα γύρω στο 530 π.Χ., όταν είχε, πλέον, παρέλθει η δόξα της παλαιότερης μελανόμορφης τεχνοτροπίας. Η ερυθρόμορφη τεχνική είναι το ακριβώς αντίθετο της μελανόμορφης
Οι μορφές και τα διακοσμητικά θέματα παραμένουν στο χρώμα του πηλού (ερυθρό), οι λεπτομέρειες ορίζονται με μαύρες γραμμές και το φόντο βάφεται μαύρο,ενώ, πριν στο μελανόμορφο ρυθμό το φόντο έμενε στο χρώμα του πηλού, οι λεπτομέρειες χαράσσονταν και οι μορφές βάφονταν μαύρες
(μελανές).
Ο κεραμέας (αγγειοπλάστης) παρέδιδε το αγγείο στον αγγειογράφο (ζωγράφο) σχεδόν στεγνό, μάλλον εύθρυπτο αλλά άψητο ακόμη. Ο αγγειογράφος σχεδίαζε πάνω του πρόχειρα τα περιγράμματα της διακόσμησης χρησιμοποιώντας ένα αιχμηρό εργαλείο που άφηνε ρηχά αυλάκια ή χρησιμοποιώντας κάρβουνο που με το ψήσιμο του αγγείου εξαφανιζόταν.
Μετά ψηνόταν το αγγείο στον κλίβανο όπου με διαδοχές της οξείδωσης και της αναγωγής οι μορφές έμεναν στο χρώμα του πηλού ενώ το υπόλοιπο αγγείο είχε λαμπερό, μελανό χρώμα. Ο πρώτος αγγειογράφος ερυθρόμορφης τεχνοτροπίας δεν ήταν δυνατόν να ξεκίνησε την σταδιοδρομία του απ' ευθείας με τη νέα τεχνική , αλλά πειραματίστηκε μ' αυτήν καθώς ήδη, ζωγράφιζε με την μελανόμορφη. Γι΄αυτό παρατηρούμε , αρχικά, " δίγλωσσα" αγγεία, όπου η μια πλευρά είναι διακοσμημένη με τη μελανόμορφη και η άλλη με την ερυθρόμορφη τεχνική (συνδυασμός των δύο τεχνικών).
π.Χ. Αμφορέας του Ζωγράφου του Ανδοκίδου όπου ο Αίας και ο Αχιλλέας παίζουν πεσσούς(ντάμα) στο Μουσείο της Βοστόνης.

Στην κύλικα του Ζωγράφου του Σωσίου (παίρνει το όνομα του από τον κεραμέα για τον οποίο εργαζόταν) του Μουσείου του Βερολίνου, όπου ο Αχιλλέας επιδένει το τραύμα του Πατρόκλου η ερυθρόμορφη τεχνική έχει φτάσει στο αποκορύφωμά της.
Ο ζωγράφος αυτός ανήκει στην ομάδα των "Πρωτοπόρων" που αποτέλεσαν μια συντροφιά καλλιτεχνών , ένα σπουδαίο κίνημα μεγάλης καλλιτεχνικής αξίας. Ήταν μορφωμένοι και ομιλητικοί. Υπέγραφαν ελεύθερα στα έργα τους , ταύτιζαν τους καλεσμένους στις σκηνές συμποσίου, έγραφαν πάνω στην παράσταση στιχάκια και προκλήσεις (!!!), παρουσίαζαν τις μορφές να μιλούν , όπως γίνεται στα σημερινά κινούμενα σχέδια.
Σ' ένα αγγείο ο ζωγράφος Ευθυμίδης γράφει δίπλα σε μία από τις πρωτοπόρες σπουδές κίνησης του ανδρικού σώματος " ως ουδέποτε Ευφρόνιος" →όπως ποτέ δεν θα το ζωγράφιζε ο Ευφρόνιος (χιουμοράκι 😂😂😂) αναφερόμενος στον αγγειογράφο Ευφρόνιο που έφτασε σχεδόν στην τελειότητα με τις μεγαλειώδεις αποδόσεις μύθων.Η άμιλλα και ο ευγενής συναγωνισμός υπήρξε κύριο χαρακτηριστικό αυτής της ομάδας των "Πρωτοπόρων".


Επιστρέφοντας στην κύλικα του Ζωγράφου του Σωσίου βλέπουμε στο μέταλλο τον Αχιλλέα να επιδένει το τραύμα του Πατρόκλου.Ο Πάτροκλος κάθεται οκλαδόν στην ασπίδα του, με τεντωμένο το αριστερό του πόδι προς το πλαίσιο του μεταλλίου, αποδίδοντας μ' αυτόν τον τρόπο ταραχή και πόνο. Έχει βγάλει το κράνος του κι έχει ξεκουμπώσει το θώρακά του. Στο κεφάλι του φοράει ένα ελαφρύ σκουφί, που το φορούσαν κάτω από το κράνος. Δίπλα στο δεξιό πόδι του διακρίνεται ένα βέλος· προφανώς είναι αυτό που προξένησε το τραύμα. Από το ανοιχτό στόμα διακρίνονται τα δόντια του, δείγμα του πόνου που υποφέρει.
Και οι δύο άντρες είναι συγκεντρωμένοι σ' αυτό που κάνουν. Ο Σωσίας επιμένει και στην παραμικρή ανατομική λεπτομέρεια και στις λεπτομέρειες της διακόσμησης των όπλων και του σκουφιού του Πάτροκλου. Τα ορθάνοιχτα μάτια των ηρώων προοιωνίζουν μεταγενέστερες και πιο ρεαλιστικές αποδόσεις των ματιών, ανοίγοντας το περίγραμμά τους και τοποθετώντας την κόρη κοντά στο δακρυικό πόρο.
Ο ζωγράφος χρησιμοποίησε λευκό για τον επίδεσμο και τα για τα δόντια του Πάτροκλου, ενώ τα ρόδια που κρατούσε μια από τις θεές στην εξωτερική όψη είναι ανάγλυφα.

Τα αγγεία αυτά μας δείχνουν πολλά για την κοινωνία τους, τον τρόπο που ζούσανε και βέβαια πληροφορίες για τους αγγειογράφους έτσι ώστε να μπορέσουμε να τα κατηγοριοποιήσουμε και να τα χρονολογήσουμε.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η Εφημερίδα των μαθητών του 2ου Πρότυπου Πειραματικού Γυμνασίου θεσσαλονίκης