Κυριακή 22 Δεκεμβρίου 2013

Ηθικά διλήμματα (Νο 2): άνθρωποι που θυσιάστηκαν για τις ιδέες τους.

Οι "μαύροι πάνθηρες" της Ολυμπιάδας του Mexico city (1968),   Tommie Smith & John Carlos

Υπάρχουν φορές που μεγάλοι αθλητές, στην κορυφαία τους αθλητική στιγμή βρίσκονται αντιμέτωποι με μεγάλα διλήμματα, πρέπει να διαλέξουν, να επιλέξουν: είτε να γευτούν τη δόξα, να  απολαύσουν την επιτυχίας είτε να θυσιάσουν αυτή τη στιγμή, το μέλλον τους ίσως για να προκαλέσουν το ενδιαφέρον της κοινωνίας για ένα θέμα που θεωρούν σημαντικό.

Για μια τέτοια περίπτωση θα ήθελα να σας μιλήσω μέσα από αυτό το άρθρο, για τους Tommie Smith και John Carlos που στην κορυφαία τους αθλητική στιγμή, τη στιγμή που ήταν στο βάθρο της επιτυχίας και της δόξας επέλεξαν να γίνουν μάρτυρες διαδηλώνοντας για τα δικαιώματα της φυλής τους.
Ας μιλήσουμε όμως πρώτα για την εποχή εκείνη, για την θυελλώδη δεκαετία του '60, την δεκαετία των συγκρούσεων και των μεγάλων ανατροπών.
Όλα τα μεγάλα κοινωνικά κινήματα (αντιπολεμικά, φεμινιστικά, αντιρατσιστικά) συνέβησαν και κορυφώθηκαν την εποχή εκείνη.
 
Ήταν η δεκαετία της αμφισβήτησης και της σύγκρουσης με την καθεστηκυία τάξη.
Οι νέοι της εποχής βγαίνουν στους δρόμους και αντιδρούν σε οτιδήποτε τους καταπιέζει και τους περιορίζει, πολεμούν τις ηθικές αξίες των μεγάλων προτείνοντας ένα άλλο μοντέλο ζωής, έξω από αυτό που όριζε το αμερικάνικο όνειρο.

Στην Αμερική, μια χώρα που ο απάνθρωπος θεσμός της  δουλείας για αιώνες ήταν κάτι φυσιολογικό και λογικό, κάτι αυτονόητο, συνηθισμένο, οι φυλετικές διακρίσεις  και η ρατσιστική αντιμετώπιση των μαύρων αμφισβητείται τόσο έντονα για πρώτη φορά από τους ακτιβιστές νέγρους με πιο γνωστούς τους Malcolm X  και Martin Louther King.

Και όταν μιλάμε για ρατσισμό σε βάρος των μαύρων, δεν μιλάμε για ένα απλό περιορισμό κάποιων δικαιωμάτων των μαύρων, αλλά για απόλυτη καταπάτηση θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σε πολλές μάλιστα περιπτώσεις υπήρξαν μαζικές δολοφονίες από ακραίες εγκληματικές - ρατσιστικές - εθνικιστικές ομάδες λευκών.

Ο θεσμός της δουλείας μπορεί να καταργήθηκε τον 19ο αιώνα, όμως στην πραγματικότητα ακόμη και μετά τον Β' παγκόσμιο πόλεμο, οι μαύροι της Αμερικής είχαν ελάχιστα ανθρώπινα δικαιώματα.
 
H διεκδίκηση ίσων δικαιωμάτων για τους ΑφροΑμερικανούς εκφράστηκε ανοιχτά, για πρώτη φορά, από το κίνημα των μαύρων πανθήρων που σε δημόσιες εκδηλώσεις υιοθέτησαν τον συμβολισμό της υψωμένης γροθιάς, ένα συμβολισμό που τον ονόμασαν "μαύρη δύναμη" ( black power).


Τον Οκτώβριο του 1968 έγινε η Ολυμπιάδα του Mexico City, που όπως κάθε Ολυμπιάδα αποτέλεσε κορυφαία στιγμή για όλο τον κόσμο.
Στον τελικό των 200 μέτρων νικητής ήταν ο  Αφροαμερικανός Tommie Smith, κάνοντας μάλιστα παγκόσμιο ρεκόρ με 19:83, δεύτερος ήταν ο Αυστραλός Peter Norman και τρίτος ο επίσης Αφροαμερικανός  John Carlos με χρόνο 20:10.  


Όλα αυτά δεν θα είχαν κανένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον αν δεν εξέφραζαν οι δυο Αμερικανοί αθλητές, τη στιγμή του εθνικού ύμνου των ΗΠΑ, πάνω στο βάθρο των Ολυμπιονικών, τα αντιρατσιστικά αισθήματα των μαύρων πανθήρων υψώνοντας τη γροθιά τους.
 
Οι δυο αθλητές ανέβηκαν στο βάθρο χωρίς να φοράνε παπούτσια παρά μόνο μαύρες κάλτσες, κάτι που συμβόλιζε την "μαύρη κοινότητα", ο Σμιθ φορούσε ένα μαύρο κασκόλ που συμβόλιζε "την μαύρη περηφάνεια" και το πιο σημαντικό φορούσαν από ένα μαύρο γάντι για να κάνουν ακόμη πιο εμφαντική τη συμβολική πράξη της υψωμένης γροθιάς των μαύρων πανθήρων.

Η σκηνή αυτή σόκαρε την Αμερικάνικη, και όχι μόνο, κοινωνία, θεωρήθηκε ύβρις, προσβολή προς το Αμερικάνικο έθνος και τα Ολυμπιακά ιδεώδη.
Στα δυο παρακάτω βίντεο μπορείτε να δείτε τους δυο αθλητές, τόσο τη στιγμή του μεγάλου τελικού αλλά και τη στιγμή που επέλεξαν να διαδηλώσουν ενάντια στην ρατσιστική αμερικανική κοινωνία.



Οι συνέπειες για τους δυο Αμερικανούς Ολυμπιονίκες ήταν καταστροφικές, το γεγονός είχε παγκόσμιο αντίκτυπο, η Αμερικάνικη κοινωνία σοκαρίσθηκε, ενοχλήθηκε αφάνταστα. Οι δυο αθλητές ήξερα πολύ καλά τι έκαναν, γιατί το έκαναν, κυρίως γνώριζαν τις συνέπειες αυτής της πράξης.
 
Και οι συνέπειες ήταν καταστροφικές γι αυτούς αλλά και για τις οικογένειές τους που δέχθηκαν απειλές και επιθεσεις από τις εγκληματικές συμμορίες των ku klux klan.  Από τους δυο αθλητές αφαιρέθηκαν τα Ολυμπιακά μετάλλεια, αποκλείστηκαν ισόβια απο την Ολυμπιακή ομάδα  στιβου των ΗΠΑ.
 
Τα επόμενα χρόνια ήταν πολύ σκληρά για τους αθλητές, αθλητικά αποκλεισμένοι, κοινωνικά στιγματισμένοι, οικονομικά κατεστραμμένοι βρέθηκαν στο χείλος της καταστροφής. Τελικά μετά από πέντε χρόνια και οι δυο αθλητές ασχολήθηκαν με το αμερικάνικο ποδόσφαιρο
 
Ο ασημένιος Αυστραλός Ολυμπιονίκης Πέτερ Νόρμαν απο την αρχή εξέφρασε ανοιχτά  τη συμπαράσταση στους αφροαμερικανούς με αποτέλεσμα και αυτός να διωχθεί  από την Αυστραλιανή ομάδα και ενώ το ρεκόρ στην Αυστραλία δεν έχει ακόμη καταρριφθεί, δεν του επιτράπηκε να πάρε μέρος στην επόμενη Ολυμπιάδα του Μονάχου (1972).
 
Η συμβολική πράξη των δυο αθλητών αποτέλεσε μια πράξη ορόσημο για όλους τους νέους ανθρώπους που αγωνίζονται για μια πιο δίκαιη κοινωνία, για τα ανθρώπινα δικαιώματα και μάχονται τον φυλετισμό και τον ρατσισμό.
 
Η Αμερικάνικη κοινωνία, μια κοινωνία  ιδιαίτερα συντηρητική και σε πολλές περιπτώσεις και ρατσιστική έναντι των μη λευκών δεν συγχώρεσε την πράξη των δυο αθλητών και μόλις το 2008, δειλά- δειλά αποκατάστησε, έστω ηθικά, τους δυο αθλητές.


Στο παρακάτω βίντεο μπορείτε να δείτε την σχετική αποκατάσταση των δυο αθλητών που βραβεύθηκαν για το θάρρος τους να εκφράσουν ανοιχτά τις ιδέες τους θυσιάζοντας σε μεγάλο βαθμό μια λαμπρή καριέρα.




 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η Εφημερίδα των μαθητών του 2ου Πρότυπου Πειραματικού Γυμνασίου θεσσαλονίκης