Το δίσεκτο έτος

Ο Φεβρουάριος είναι ο πιο μικρός μήνας του έτους: έχει 28 μόνο μέρες. Κάθε τέσσερα χρόνια όμως παίρνει και μία ακόμη μέρα, την 29η· τότε το έτος λέγεται δίσεκτο και θεωρείται κακότυχο. Όταν το έτος είναι δίσεκτο, ούτε αμπέλια πρέπει να φυτεύονται, πιστεύει ο λαός, ούτε σπίτια να θεμελιώνονται ούτε γάμοι να γίνονται, γιατί θα ατυχήσουν:

Το Φλεβάρη μη φυτέψεις, ούτε να στεφανωθείς·

Τρίτη μέρα μη δουλέψεις, Σάββατο μη στολιστείς.

Αλλά τι σημαίνει δίσεκτο έτος; Η ονομασία προέρχεται από τον τρόπο που αριθμούσαν οι Ρωμαίοι τις μέρες του μήνα.

Δεν τις αριθμούσαν συνεχώς, από την 1^η ως τις 30 ή 31 του κάθε μήνα, όπως εμείς, αλλά σε σχέση με τρία χρονικά σημεία, τρεις τομές στη διάρκεια του μήνα. Αυτές ήταν οι Calendae (Καλένδες), δηλαδή η 1^η κάθε μήνα, οι Nonae (Νόνες), δηλαδή η 5^η κάθε μήνα (σε μερικούς η 7^η), και οι Idus (Ειδοί), η 13^η (σε μερικούς η 15^η) μέρα. Τις υπόλοιπες μέρες του μήνα τις όριζαν αφαιρώντας από τις τομές αυτές. Έτσι, η 2^η μέρα του Φεβρουαρίου λεγόταν «τέταρτη πριν από τις Νόνες του Φεβρουαρίου»· η 23^η Απριλίου, «ένατη πριν από τις Καλένδες του Μαΐου»· η 9^η Μαΐου, «έβδομη πριν από τις Ειδούς του Μαΐου» (οι Ειδοί του Μαΐου είναι η 15^η). Η μέρα που έπρεπε να προστεθεί στο ημερολόγιο κάθε τέσσερα χρόνια, για να συμβαδίζει το ημερολόγιο με την κίνηση του Ήλιου, δηλαδή για να συμπίπτει το ημερολογιακό έτος με το ηλιακό, τοποθετούνταν από τους Ρωμαίους μετά την 24^η Φεβρουαρίου, η οποία, σύμφωνα με τον δικό τους τρόπο αρίθμησης, λεγόταν «έκτη πριν από τις Καλένδες του Μαρτίου». Έτσι, η πρόσθετη μέρα λεγόταν «δις έκτη πριν από τις Καλένδες του Μαρτίου», γι᾿ αυτό και το έτος λεγόταν δίσεκτο. Σύμφωνα, δηλαδή, με τον δικό μας τρόπο αρίθμησης, εκείνο που συνέβαινε ήταν ότι επαναλαμβάνονταν δύο φορές η 24^η Φεβρουαρίου. Αυτή η επιπλέον μέρα, η «δις έκτη», θεωρούνταν αποφράδα, δηλαδή κακότυχη, γρουσούζα, γι᾿ αυτό και προσπαθούσαν να προφυλαχθούν, αποφεύγοντας να αρχίσουν τη μέρα αυτή οποιαδήποτε δουλειά. Γιατί, όμως, θεωρούνταν κακότυχη; Η πρόληψη για τη «δις έκτη» αυτή μέρα θα πρέπει να συνδυαστεί με την πρόληψη για το «δυσοίωνον» του αριθμού 13, που είναι επίσης μια πολύ διαδεδομένη πρόληψη.

Το παραπάνω κείμενο στηρίχτηκε στο βιβλίο της Άλκης Κυριακίδου-Νέστορος, Οι 12 μήνες. Τα λαογραφικά, Θεσσαλονίκη 1982.